WEB_AERIAL_ANAVRA

Φωτογραφία Ν.Δ., 2008.

WEB_MAP_ANABRA

Ανάβρα:  ο εκσυγχρονισμός μιας ορεινής κοινότητας

Η Ανάβρα, ένας μικρός ορεινός οικισμός με 700 μόνιμους κατοίκους (2001), βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές της Όθρυος (υψόμετρο 900 μ.), σε μέρος προσήλιο, πολύ κοντά σε μια πλούσια πηγή από την οποία πήρε και το όνομά της (βλ. Εικόνα 1). Στο χωριό, που είναι αρκετά απομακρυσμένο από τις πλησιέστερες πόλεις (45 χλμ. από τη Λαμία και 40 από τον Αλμυρό), σημειώνεται παρουσία κτηνοτρόφων από τις αρχές του 15ου αιώνα και σήμερα είναι γνωστό για αυτή την ειδίκευση των κατοίκων του, όπως και για τα προγράμματα τοπικής ανάπτυξης που έχουν υλοποιηθεί στην περιοχή.

Η Ανάβρα (Γούρα – βλ. Σχήμα 1) αναδείχθηκε κυρίως κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας, και ιδιαίτερα τον 17ο και 18ο αιώνα, εποχή κατά την οποία αναπτύσσει αξιόλογη ορεινή οικονομία συσχετισμένη με την κτηνοτροφία (π.χ. οικοτεχνίες υφαντικής, βυρσοδεψίας, χαλκοτεχνίας). Παράλληλα αναπτύσσεται η τοπική αυτοδιοίκηση και η κοινότητα αποκτά έδρα επισκόπου με επισκοπικό μέγαρο. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Ανάβρα έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο και σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα του 20ου αιώνα (Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Εθνική Αντίσταση, Εμφύλιος). Η Ανάβρα στο διάστημα 1882-1924 υφίσταται ως "Δήμος Όθρυος" με πρωτεύουσα τη Γούρα. Από το 1924 μέχρι το 1928 μετατρέπεται σε "Κοινότητα Γούρας" και τέλος από το 1928 μέχρι σήμερα φέρει την ονομασία "Κοινότητα Ανάβρας". Από το 1998 είναι μια από τις 100 κοινότητες του Νόμου "Καποδίστριας" για τη συνένωση των πρωτοβάθμιων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).

Σήμερα η Ανάβρα είναι ένα χωριό καθαρά κτηνοτροφικό καθώς το σύνολο σχεδόν των κατοίκων ασχολείται με την κτηνοτροφία, και μάλιστα αυτή της ελεύθερης βοσκής. Το ζωικό κεφάλαιο της περιοχής καλύπτει το 25% του αντίστοιχου του Νομού Μαγνησίας και αριθμεί 5.000 γελάδια, 15.000 γιδοπρόβατα και 5.000 χοίρους. Υπάρχουν 80 σύγχρονα ποιμνιοστάσια, κατανεμημένα σε τρία κτηνοτροφικά πάρκα γύρω από τον οικισμό (βλ. Εικόνα 2), στα οποία σταβλίζονται τα ζώα για τους τρεις - τέσσερις δύσκολους μήνες του χειμώνα. Τον υπόλοιπο χρόνο τα ζώα βόσκουν ελεύθερα στα 130.000 στρεμμάτα βοσκοτόπων που διαθέτει η Κοινότητα, καθιστώντας έτσι την κτηνοτροφία της Ανάβρας βιολογική.  Στον Πίνακα 1 παρατηρούμε μια σταδιακή μείωση του αριθμού των γιδοπροβάτων με μια παράλληλη αύξηση του αριθμού των γελαδιών, γεγονός που οφείλεται στις σχετικές επιδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.).

Η διαχρονική αυτή απασχόληση με το ίδιο αντικείμενο στον πρωτογενή τομέα συνέβαλε στο να διατηρήσει η μικρή κοινωνία της Ανάβρας μιαν αξιοζήλευτη συνοχή, μιαν "αυθεντικότητα" σε θέματα σχέσεων και συμπεριφορών και μια καθημερινότητα στην οποία διακρίνουμε πολλά στοιχεία αυτού που οι επισκέπτες περιγράφουν ως "παράδοση", αλλά για τους Αναβριώτες και τις Αναβριώτισσες είναι ακόμη τρόπος καθημερινής ζωής.

Η κτηνοτροφία ως απασχόληση παρείχε τη δυνατότητα, ήδη από τη δεκαετία του ’80, να υπάρξει πολύ ισχυρή χρηματοδότηση από την Ε.Ε. για μια σειρά προγραμμάτων τοπικής ορεινής ανάπτυξης. Για τη στήριξη της κτηνοτροφίας, εκτός από τα κτηνοτροφικά πάρκα, κατασκευάστηκαν και λειτουργούν υπερσύγχρονα Κοινοτικά Σφαγεία (με συστήματα HACCP, ISO, κωδικός αριθμός S64) με δυο γραμμές σφαγής για μεγάλα και μικρά ζώα, από τις οποίες η δεύτερη μπορεί να λειτουργήσει και ως βιολογική -η μοναδική στην Ελλάδα σε δημόσιο σφαγείο. Στον τομέα της εκπαίδευσης και του αθλητισμού έχουν γίνει επίσης πολλά έργα: το ολοήμερο νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο (διθέσιο) με συνολικά 30 περίπου μαθητές στεγάζονται σε σύγχρονα, ειδικά για το σκοπό κατασκευασμένα κτήρια με κατοικία δασκάλου, γυμναστήριο, γήπεδο μπάσκετ και γήπεδο ποδοσφαίρου. Έχουν επίσης ολοκληρωθεί άρτιο εσωτερικό οδικό δίκτυο (με πλακοστρωμένους, ασφαλτοστρωμένους και τσιμεντοστρωμένους δρόμους – βλ. Εικόνα 3,), ασφαλέστατο και με σύγχρονες προδιαγραφές επαρχιακό δίκτυο προς Αλμυρό και Λαμία, διώροφος χώρο στάθμευσης στην κεντρική πλατεία για 50 αυτοκίνητα, δύο αίθουσες εκδηλώσεων 150 και 300 θέσεων με σύγχρονο εξοπλισμό για διάφορες εκδηλώσεις. Ως προς την κοινωνική φροντίδα, στο χωριό υπάρχουν και λειτουργούν αγροτικό ιατρείο με κατοικία γιατρού και πρόγραμμα "Βοήθεια στο σπίτι" για τους μοναχικούς γέροντες, ενώ στη διαδικασία της υλοποίησης βρίσκεται γηροκομείο 20 κλινών. Ακόμη στο χωριό λειτουργεί Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.) για όλους τους δημότες.

Εκτός όμως από τα παραπάνω έργα υποδομής, έχουν υλοποιηθεί και έργα με ευρύτερες αναπτυξιακές επιπτώσεις, τα οποία παράλληλα προστατεύουν και αναδεικνύουν το περιβάλλον. Ήδη λειτουργεί Αιολικό Πάρκο σε υψόμετρο 1650 μ. (το υψηλότερο στην Ελλάδα – βλ. Εικόνα 4) με 20 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 17 MW, το οποίο αποφέρει στην κοινότητα έσοδα 3% επί του κόστους του παραγόμενου ρεύματος (60.000 με 100.000 € το χρόνο). Ακόμη υπάρχει το Περιβαλλοντικό Πολιτισμικό Πάρκο των πηγών Ανάβρας "ΓΟΥΡΑ" (www. gourapark.gr), μια προστατευμένη έκταση 200 στρεμμάτων η οποία περιλαμβάνει τις πηγές (δυναμικότητας 400 κ.μ./ώρα) και ένα τμήμα του ποταμού που περιτρέχει το χωριό σε μήκος 2 χλμ (βλ. Εικόνα 5). Το Πάρκο οργανώνεται με δίκτυο μονοπατιών και γεφυριών, με χώρους αναψυχής, παιχνιδιού, άθλησης και με κέντρο πληροφόρησης, ενώ κατά μήκος του ποταμού διατηρούνται και αναστηλώνονται μνημεία λαϊκού πολιτισμού (μαντάνια, ντριστέλες και νερόμυλοι) (βλ. Σχήμα 2).

Σήμερα η Ανάβρα δεν έχει καμία σχέση με τον αποκομμένο οικισμό του 1990 (βλ. Εικόνες 6 και 7) και αποτελεί ένα θετικό παράδειγμα τοπικής ανάπτυξης βασισμένης στον εκσυγχρονισμό μιας παραδοσιακής παραγωγικής εξειδίκευσης η οποία δημιουργεί υψηλά εισοδήματα -από 30.000 ως 100.000 € κατά κεφαλή την τελευταία δεκαετία. Στην οικονομία του τόπου συμβάλλει με την εργασία του και ένας σημαντικός αριθμός (30 περίπου) οικονομικών μεταναστών κυρίως από την Αλβανία. Τα παραπάνω έχουν συμβάλλει στη σταθεροποίηση του πληθυσμού όπως φαίνεται και στον Πίνακα 2.

Μ.Κ.

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Καραλή, Μ. (επιμ.) (1994) Πρακτικά Συνεδρίου "Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Ανάβρας (Γούρας)", 31 Ιουλίου – 1 Αυγούστου 1993, Αθήνα: Κοινότητα Ανάβρας Μαγνησίας.

Καραλή, Μ.  (2002) "Κοινότητα Ανάβρας Αλμυρού Μαγνησίας. Ένα πείραμα τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης", Γεωγραφίες, 4, σσ. 123-129.

Μηλιώνης, π. Α. (2006) Η Ανάβρα (Γούρα) της Όθρυος, Ανάβρα Αλμυρού Μαγνησίας: Κοινότητα Ανάβρας Αλμυρού Μαγνησίας.

Περιοδικό "Κ" της Καθημερινής (2009) "Αφιέρωμα στην Ανάβρα", 12/03.

.