Εισαγωγή

Η Λαυρεωτική χερσόνησος αποτελεί μία γεωγραφική ενότητα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον δίπλα στη μεγαλύτερη μητροπολιτική περιοχή της χώρας. Είναι η νοτιότερη απόληξη της Αττικής και για τον ορισμό της περιοχής έρευνας, ως τοπίου-ενότητας, έγινε χρήση του υδροκρίτη που ορίζεται από τους λόφους Όλυμπος (487μ.), Πάνειον όρος (636μ.) και Κακή Θάλασσα (404μ.). Οι λόφοι αυτοί ορίζουν με τη σειρά τους τις πεδινές εκτάσεις της Αναβύσσου, των Καλυβιών Θορικού και της Κερατέας καθώς και μία αλληλουχία λόφων και πεδινών εκτάσεων προς ανατολικά και νότια. Εκεί συναντάμε τα θαλάσσια σύνορα της περιοχής, δηλαδή το νότιο τμήμα του Ευβοϊκού και το Σαρωνικό κόλπο. Η συνολική έκταση της περιοχής έρευνας ανέρχεται στα 231.739 στρέμματα, συμπεριλαμβανομένου της Μακρόνησου και της νησίδας Πάτροκλος. Διοικητικά, περιλαμβάνει τους δήμους Λαυρίου (πληθυσμός 2001: 10.612), Αγ. Κωνσταντίνου (Καμάριζας) (687) Κερατέας (13.246), Παλαιάς Φώκαιας (3.123), Αναβύσσου (7.189) και τμήματα των δήμων Καλυβιών Θορικού και Κουβαρά. Η χερσόνησος έχει σχετική γεωγραφική αυτοτέλεια, όμως μια προσέγγιση από τη σκοπιά του τοπίου δεν μπορεί παρά να συμπεριλάβει και τα γειτονικά νησιά. Η Μακρόνησος (που υπάγεται διοικητικά στο δήμο Κέας), η νησίδα Πάτροκλος, αλλά και οι υπόλοιπες μικρότερες βραχονησίδες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του υπό εξέταση τοπίου, γεγονός που επαληθεύεται από την ανάλυση που ακολουθεί.

Η χερσόνησος της Λαυρεωτικής πήρε το όνομα της από το Λαύριο, την αρχαία μεταλλευτική περιοχή της Αθήνας, από την οποία σώζονται σημαντικά μνημεία. Όμως το βασικό και πιο προβεβλημένο τοπόσημο της χερσονήσου είναι ο Ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο, μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO (βλ. Εικόνες 1 και 2). Στη νεότερη ιστορία, το Λαύριο χαρακτηρίζεται από μια μεγάλη συγκέντρωση βαριάς βιομηχανίας και αποτελεί την παλαιότερη σχεδιασμένη βιομηχανική πόλη της Ελλάδας, από τον 19ο αιώνα. Ορισμένες εγκαταστάσεις έχουν χαρακτηριστεί από το 1995 ως μνημεία βιομηχανικής αρχαιολογίας. Τέλος η περιοχή έρευνας έγινε γνωστή λόγω της Μακρονήσου, τόπου εγκλεισμού αντιφρονούντων και στρατοπέδου-συμβόλου της μετά-εμφυλιακής περιόδου.

Κ.Χ.